Voor veel zelfstandigen is het uitvoeren van een opdracht niet zo vanzelfsprekend meer. Dit komt door de Wet DBA, die bedoeld is om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Helaas zijn de regels uit deze wet niet altijd even helder: wanneer ben je wél of geen schijnzelfstandige? Eén van de belangrijkste elementen bij die beoordeling is de overeenkomst die je sluit met je opdrachtgever. In dit artikel leggen we uit hoe je een Overeenkomst van Opdracht opstelt die voldoet aan de eisen van de Wet DBA.

Wat is een overeenkomst van opdracht?

Een Overeenkomst van Opdracht is het contract tussen jou en de opdrachtgever. Hierin worden onder andere de volgende zaken vastgelegd:

• Beschrijving van beide partijen

• Wie is de opdrachtgever?

• Wie is de opdrachtnemer (inclusief KVK- en BTW-nummer)?

• Achtergrond of context van de opdracht

• De concrete afspraken, vaak als losse artikelen:

1. Beschrijving van de opdracht

2. Werkafspraken

3. Omvang (in uren)

4. Looptijd van de overeenkomst (met evt. verlengingsopties)

5. Uitvoering en vervanging

6. Tussentijdse beëindiging

7. Tarieven, facturatie en betaling

8. Aansprakelijkheid

9. Overige voorwaarden

Soms stelt de opdrachtgever het contract op, maar in het kader van de Wet DBA is het juist verstandig om dit als opdrachtnemer zelf te doen. Dat onderstreept je ondernemerschap.

Wat zijn de voorwaarden van de wet DBA?

De Belastingdienst gebruikt een zogenaamd ‘Afwegingskader’ om te beoordelen of sprake is van een echte opdrachtovereenkomst of van schijnzelfstandigheid. Dit kader bestaat uit 9 kenmerken, waarvan het totaalbeeld belangrijker is dan elk individueel punt. Bovendien kan de weging per situatie verschillen. De 9 kenmerken zijn:

1. Aard en duur van de werkzaamheden

2. Wie bepaalt hoe het werk en de werktijden worden ingevuld

3. Inbedding van werkzaamheden in de organisatie van de opdrachtgever

4. Persoonlijke uitvoering of vervangbaarheid

5. Hoe de afspraken tot stand zijn gekomen

6. Hoe de beloning is bepaald en uitbetaald

7. Hoogte van de beloning

8. Commercieel risico voor de opdrachtnemer

9. Gedrag van de opdrachtnemer als ondernemer

Hoe verwerk je deze kenmerken in je overeenkomst van opdracht?

Om je contract DBA-proof te maken, is het belangrijk om de bovenstaande kenmerken expliciet te benoemen. Hieronder zie je hoe je dat aanpakt:

Kenmerk Belastingdienst	Invulling in overeenkomst van opdracht	Voorbeeld
Aard en duur van de opdracht	Hier moet je iets schrijven over de aard van de werkzaamheden, en dit is gelijk een tricky gedeelte. Bij Inhuurkaart zijn we van mening dat je als zelfstandige altijd een opdracht op basis van een resultaatsverplichting kunt uitvoeren. Daarvoor huurt de opdrachtgever jou in. Maar dat wil niet zeggen dat je altijd invloed hebt over de wijze waarop het resultaat tot stand is gekomen: 1. Je moet je vaak conformeren aan de producten, richtlijnen en standaarden van de opdrachtgever. 2. Je bent afhankelijk van de medewerking van de opdrachtgever, bijvoorbeeld voor het tijdig goedkeuren van plannen, de kwaliteit van de mensen met wie je samenwerkt, etc. Dit kun je perfect verwerken in de overeenkomst!	Onder 3.1 (de omschrijving van de opdracht) kun je kort benoemen dat je de opdracht doet op basis van een resultaatsverplichting.   Onder 3.2 (afspraken rondom de opdracht) kun je aangeven dat je voor de uitvoering afhankelijk bent van tijdige goedkeuring van (tussen)producten, medewerking, etc. etc., en dat je in geval van vertraging de bijkomende kosten voor rekening zijn van de opdrachtgever. Onder 3.8 (aansprakelijkheid) geef je aan dat Opdrachtnemer zich afdoende zal verzekeren tegen  bedrijfs- en beroepsaansprakelijkheid.
Manier waarop de werkzaamheden en werktijden zijn bepaald	Als zzp’er bepaal je in principe altijd hoe jij je werkzaamheden uitvoert, maar net als bij het vorige punt moet je je wel conformeren aan de richtlijnen van de opdrachtgever.   Ook zul je je werkzaamheden periodiek moeten afstemmen of tussenresultaten laten zien. Opdrachtgevers beschikken meestal over een kantoor waar je van gebruik kunt maken, maar dat zal niet altijd toegankelijk zijn.	Onder 3.2 (afspraken rondom de opdracht) beschrijf je dat je je werkzaamheden volledig zelfstandig uitvoert, waarbij je je logischerwijs conformeert aan de richtlijnen van de opdrachtgever (standaarden, technieken, …). Ook beschrijf je hier dat je je werkzaamheden periodiek afstemt met de opdrachtgever.   Onder 3.3 beschrijf je dat je je werktijden en werklocatie volledig zelf kunt bepalen en dat je je zult houden aan de gebruikelijke overlegtijden met de opdrachtgever.
Mate waarin werkzaamheden en opdrachtnemer onderdeel zijn van organisatie van de opdrachtnemer (inbedding)	Als zzp’er word je over het algemeen tijdelijk ingehuurd. Het is dus heel belangrijk om een een start- en einddatum op te nemen.   Om enerzijds met anderen samen te kunnen werken, systemen of agenda’s te raadplegen, toegang te kunnen krijgen tot andere applicaties, testomgevingen, etc. en anderzijds ervoor te zorgen dat werkzaamheden buiten de (niet-veilige) IT-omgeving plaatsvinden, is het heel logisch dat de opdrachtgever een account aanmaakt binnen hun veilige IT-omgeving.	Onder 2.2 (overwegingen) beschrijf je de achtergrond waarom je wordt ingehuurd (bijv. ontwikkeling nieuw computersysteem). Onder 3.4 neem je de start- en einddatum op. Onder 3.2 neem je op dat de opdrachtgever, vanuit veiligheidsoverwegingen én toegang tot interne documenten en systemen van opdrachtgever, een account aanmaakt op de digitale werkplek van de opdrachtgever.
Wel of geen verplichting het werk persoonlijk uit te voeren	In principe kan er nooit sprake zijn van een verplichting om het werk persoonlijk uit te voeren. Er kan natuurlijk altijd een situatie optreden waardoor je je moet laten vervangen, bijv. door langdurige ziekte.   Maar dat wil niet zeggen dat je zomaar een vervanger naar de opdrachtgever kunt sturen. Je kunt met de opdrachtgever overeenkomen dat jij een mogelijke vervanger zult aandragen met een soortgelijk profiel, dat er altijd een kennismakingsgesprek plaatsvindt en dat, in geval er geen vervanger gevonden kan worden, de werkzaamheden tijdelijk worden opgeschort.	Onder 3.4 (Nakoming en vervanging) kun je schrijven dat, in geval zich de situatie voordoet dat je niet zelf de werkzaamheden kunt uitvoeren, je je inspant om een  gelijkwaardige vervanger te werven die jouw werkzaamheden kan overnemen.
Manier waarop afspraken tot stand zijn gekomen	Hier kun je beschrijven hoe het proces is dat je door de opdrachtgever bent ingehuurd.	Onder 2 (context) kun je het volgende beschrijven: Bij opdrachtgever loopt xx project. Omdat binnen organisatie van opdrachtgever een gebrek is aan expertise voor xx, heeft opdrachtgever besloten hiervoor extern iemand in te huren. Op xx datum heeft opdrachtgever een opdracht geplaatst voor de inhuur van een xx. Op xx datum heeft opdrachtnemer gereageerd op de opdracht door het insturen van een cv en opgave van een uurtarief. Op xx datum heeft een kennismakingsgesprek tussen opdrachtnemer en opdrachtgever plaatsgevonden.
Manier waarop de beloning is bepaald en wordt uitbetaald.	Als zzp’er bepaal je natuurlijk zelf je tarief. Bij sommige inhuurconstructies, zoals een Dynamisch Aankoopsysteem, is dat uurtarief vast en onderdeel van de selectieprocedure. Bij andere inhuurconstructies wil de opdrachtgever nog wel eens in onderhandeling gaan.   En nog even terugkomen op de resultaatsverplichting. Dat lijkt erop dat daar altijd een vaste prijs bij hoort, en je kunt ook prima van te voren een hoofdlijnen berekening maken. Maar door allerlei factoren, zie het eerste punt, kan jouw inzet anders lopen. Vandaar dat het logisch is om een uurtarief te benoemen en niet een vaste prijs.	Onder 2 heb je al aangegeven hoe de tariefafspraken tot stand zijn gekomen.   Onder 3.7 neem je op basis van de start- en einddatum en je uurtarief een berekening op van de totale waarde van de opdracht. Daarbij geef je aan dat de opdracht wordt uitgevoerd op basis van daadwerkelijk gewerkte uren, dat je de urenstaat door de opdrachtgever op maandbasis laat aftekenen en dat je elke maand een factuur stuurt.   Onder 3.7 maak je ook afspraken hoe betaling gaat plaatsvinden.
Hoogte van de beloning	Hier gaat het om de vergelijking tussen jouw uurtarief en het salaris van een interne medewerker. Maar hoe kom je daar achter?   Wanneer je een opdracht doet voor de overheid, dan kun je verwijzen naar de Handleiding Overheidstarieven. Hierin is aan elke salarisschaal een indicatief uurtarief gekoppeld. Kijk naar tabel 2.1, uurtarief productieve uren exclusief BTW. Is je uurtarief hoger dan de salarisschaal, waarbinnen je normaliter je werkzaamheden zouden vallen? Dan zit je goed!   Doe je een opdracht buiten de overheid, dan kun je kijken naar vacatures van de opdrachtgever met daarin een salarisindicatie.	Hier hoef je in je Overeenkomst van Opdracht verder geen opmerking te maken.
Mate waarin opdrachtnemer bij de opdracht commercieel risico loopt	Als zzp’er loop je altijd commercieel risico. Er bestaat altijd een kans dat je opdrachtgever je rekening niet betaalt. Dat kan bijvoorbeeld komen door betalingsproblemen bij de opdrachtgever of doordat de opdrachtgever niet tevreden is over het resultaat. In dat laatste geval is het dus heel belangrijk om daar in de Overeenkomst van Opdracht goede afspraken over te maken.	Onder 3.2 maak je, zoals bij het eerste punt beschreven, goede afspraken met de opdrachtgever over factoren die de kwaliteit van je werk kunnen beïnvloeden.   Onder 3.2 kun je eveneens opnemen dat je een periodieke evaluatie met de opdrachtgever plant daarin je de voortgang, de kwaliteit van het opgeleverde en mogelijke risico’s bespreekt. Op die manier dek jij jezelf in en voorkom je dat achteraf de opdrachtgever ineens aangeeft de rekening niet te willen betalen vanwege onvrede over het resultaat.   Onder 3.8 geef je aan dat je je afdoende verzekert tegen beroepsaansprakelijkheid en bedrijfsaansprakelijkheid.
Mate waarin de opdrachtnemer zich als ondernemer gedraagt of kan gedragen	Hier gaat het erom dat je laat zien dat je een ondernemer bent.   Ten eerste wil je je niet in je vrijheid laten beperken door de opdrachtgever. Daarom neem je op dat er geen concurrentie- of relatiebeding van toepassing is.   Ten tweede ben je ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en heb je een KVK nummer en BTWID/BTW nummer.   Ten derde kun je voor een paar euro een domeinnaam registreren en en een website maken waarin je je diensten uitlegt. Op die manier kun je aantonen dat jij je als zelfstandige profileert.	Onder 1.2 geef je aan wat je KVK nummer en je BTWID/BTW nummer is.   Onder 3.9 geef je aan dat er geen concurrentie- of relatiebeding van toepassing is.

Tot slot

De Belastingdienst beoordeelt zelfstandigheid op basis van 9 kenmerken. Door in je Overeenkomst van Opdracht zorgvuldig in te spelen op deze punten, vergroot je je zekerheid dat je opdracht DBA-proof is. Extra sterk sta je als je zélf het contract opstelt. Zorg daarbij dat je duidelijk vastlegt hoe de opdracht tot stand is gekomen, dat je werkt op basis van een resultaat en dat je afhankelijkheden met de opdrachtgever goed vastlegt. Zo dek je je in tegen risico’s en ben je goed voorbereid op mogelijke controles.